Welke kans voor de GSIM in Mali?

Françoise Haeck, Juli 2017.
Sinds de gebeurtenissen in 2012 bleef de situatie verslechteren in Mali. De 3 ‘hoofdsteden’ van de toen drie islamitische bewegingen in het noorden waren Kidal (Ansar Dine), Timboektoe (AQIM: Al Qaida in de Islamitische Maghreb) en Gao (MUJAO Mouvement pour l’Unité du Jihad en Afrique de l’Ouest: Beweging voor de eenheid van de Jihad in West-Afrika).
Het gebied van de AQIM breidde zich uit naar de centrale regio van het westen van Mali (Niono, Kita) en ook naar de buurlanden. Sinds 2012, hebben de groepen zich vermenigvuldigd en hun acties verdubbeld. De noodtoestand is verlengd tot oktober 2017.

Foto van L naar R: Hamadoun Kufa, Yaha Abou El Hamman (emir d’AQMI in de Sahara), Iyad Al Ghali ‘commandant GSIM’, Abou Hassan Al Ansari leader Al Mourabitoun,, Abou Abderrahmane Al Sanhaji ‘cadi’ rechter .

De jihadistische groepen
De GSIM (Groupement de Soutien à l’Islam et aux Musulmans, Ondersteunende groep van Islam en Moslims) is ontstaan in maart 2017 als fusie van meerdere groepen:
• Ansar Dinne met Iyad Ag Ghali als leider in 2012 (was leader rebellie Toeareg in 1990). Hij komt uit de MNLA Mouvement National de Libération de l’Azawad die het noorden van Mali controleerde in 2013. Hij is nu de ‘commandant’ van de GSIM
• Al Murabitun van AQIM (Al Qaida in de Islamitische Maghreb) met Abou Hassan Al Ansari . Hij is verdacht van aanslag in Ivoor Kust in 2016.
• Katiba Ansar Dine met Hamadou Kufa (iman van Mopti, trekt de Fulani (etnische groep veehouders), ex leider van FLM Front de Libération du Macina). Amadou Kufa pleit voor een kalifaat in West-Afrika die 20 miljoen Fulani zou moeten verenigen. Zijn visie is een kalifaat in West Afrika en een kalifaat in het Midden-Oosten. Verantwoordelijk voor de aanslagen in het Centrum sinds 2015.

De GSIM beweert de recente aanslagen (gewapende aanslagen Boulikeissi en Resort Kangaba) te hebben gepleegd. Sinds 2013 hebben deze groepen niet deelgenomen aan de vredesonderhandelingen met de regering. Zij hebben het vredesproces derhalve vertraagd met hun terroristische acties in Mali. Ook op de sociale media is de GSIM actief. Op 1 juli jl. verscheen een video waarop 6 gijzelaars te zien en te horen zijn die werden ontvoerd in 2011. Zo versterkt de GSIM zijn macht, de dorpelingen terroriseren is hun strategie. Zij gebruiken burgers voor hun logistieke acties (water, voedsel) en de Fulani voor de acties zoals bermbommen leggen tegen een ‘financiële beloning’ van € 7,50 tot € 30. Hun doel is het doden van strijdkrachten, ambtenaren en burgers die weigeren om mee te werken of die informatie aan de autoriteiten hebben verstrekt.
Toeraeg en Fulani ‘Les teints clairs’ ofwel de ‘Mensen met een lichte huid’ zijn in de afgelopen decennia ‘vergeten volkeren’ geweest: ze worden weinig vertegenwoordigd in de regering en krijgen weinig steun voor hun ontwikkeling. Toeareg en Fulani zijn nomadisch en ongelukkig met hun huidige situatie.

De strijdkrachten
Het Malinese leger (7000 man) en het parallelle leger GATIA (5000?) zijn en in eerste instantie ter zelfverdediging. Zij zijn slecht opgeleid, slecht toegerust en slecht betaald. Het Malinese leger en de GATIA hebben vele verliezen geleden ondanks de trainingen door verschillende EU-landen.
De Franse troepen bestaan uit 3500 mannen. De operatie Serval die de opmars van jihadisten naar Konna in 2013 stopte, werd vervangen door operatie Barkhane. Barkhane werkt samen met de Afrikaanse buurlanden Mauritanië, Burkina Faso, Niger en Tsjaad. Het doel van de operatie is de GAT (Groupes armés terroristes: Gewapende terroristische groeperingen) te vernietigen en is een dure operatie.
De MINUSMA is de missie van de Verenigde Naties voor de veiligheid in Mali en bestaat uit 10000 mannen. Ze leed ook veel verliezen. Het is de dodelijkste operatie van de VN tot nu toe. Deze strijdkrachten zijn regelmatig het doelwit van aanslagen. We zien dat de aanslagen zijn toegenomen, niet alleen in het noorden, maar ook in het midden, in het zuiden en langs de Niger in de overstroomde gebieden. Dit ondanks de Algiers akkoorden die ondertekend zijn in juni 2015. De vraag blijft: hoe is het mogelijk om het hele gebied van Mali te controleren? Het is een ‘mission impossible’. Het is een utopie om alle gebieden waar de jihadisten actief zijn te controleren.

De regering
IBK, Ibrahim Boubacar Keita, de president van Mali heeft hulp aan president Hollande gevraagd in januari 2013. Het was de aanleiding voor de operatie Serval die de opmars van de jihadisten in de richting van het centrum in Konna stopte. Maar de Malinezen die IBK verkozen hebben in 2014 zijn teleurgesteld. Ontwikkeling en vrede in Mali zijn tot stilstand gekomen, ondanks de pogingen om de MOC (Mécanismes Opérationnels de Coordination) te installeren. Elke eenheid MOC moet bestaan uit 600 mannen: 200 FAMAS (Malinese leger), 200 Plateforme (pro Bamako), 200 CMA (Coordination des Mouvenents de l’Azawad). In februari tijdens de installatie van de eerste MOC in Gao zijn 50 doden gevallen. In juli, gaan de conflicten tussen CMA en Plateforme door.

Ontwikkeling op internationaal niveau
De Afrika AFP 360 titel ‘G5 Sahel: een doodgeboren kracht” toont de ambiguïteit van het probleem op 4 juli 2017. Hoe is het mogelijk de G5 Sahel te financieren? De neiging is de Afrikaanse landen zelf te laten ingrijpen. Maar de Afrikaanse Unie heeft daartoe niet de capaciteit. Macron wil de steun van Frankrijk beperken. De Europese Unie financiert alleen een klein deel. Algerije wordt onder druk gezet om zich werkelijk in te spannen ondanks zijn effectieve rol in de onderhandelingen tot een vredesovereenkomst. Algerije heeft de leiders Iyad Ag Ghali en Belmokhtar ‘beschermd’ toen zij in Algerije waren. Trump, de kampioen van het anti-terrorisme, weigert om de Verenigde Naties te helpen in de Sahel. Sinds 2012 is het geweld nog steeds actueel in de Sahel. De internationale context is niet bevorderlijk voor een efficiënt antwoord in de Sahel. Europa is verzwakt door Brexit, opkomst van het populisme, gebrek aan betrokkenheid van de kant van Frankrijk, ‘Amerika first!’ aldus Trump. Geen veiligheid en vrede in Mali, geen banen. Migranten zullen hun land blijven ontvluchten voor een betere toekomst.

Conclusie
Kufa heeft laten weten dat hij ervoor zal zorgen dat de ‘toubabs’ (Blanken) Mali verlaten. Niet iedereen ligt daar wakker van, maar het is zorgelijk voor wie bezig is met ontwikkeling in Mali: werkers van internationale organisaties, NGO’S en Stichtingen in Mali. Het is ook verontrustend voor de lokale bevolking die sinds 2012 probeert te overleven. De komende maanden zullen laten zien hoe de kracht van GSIM zich ontwikkelt of verdwijnt.

Françoise Haeck is antropologe en heeft 10 jaar in West Afrika, vooral in Mali gewerkt als ontwikkelingswerkster en reisleidster. Sinds 2012 doet zij onderzoek naar Jihad in de Sahel. Daarnaast geeft ze presentaties en lezingen over Mali.

Artikel verschenen in Afrika Nieuws 22 juli 2017.